Zelfs als alles wél voorspelbaar zou zijn – stel je voor dat we in de toekomst zo ver zijn dat een product owner haar productvisie via Bluetooth rechtstreeks en visueel naar het brein van de developer stuurt. Geen ruis meer, geen misverstanden, alles precies zoals bedoeld. Maar zelfs dan wil je vrijheid behouden om van gedachten te veranderen. Om tijdens een demo te zeggen: “Hmm, nu ik het zo zie… misschien werkt het toch beter op een andere manier.” Niet omdat je niet weet wat je wilt, maar omdat je leert door te doen, te zien en te voelen wat werkt.

De illusie van controle

Ik weet nog goed hoe ik ooit begon als projectplanner op een groot, complex programma. We werkten met meerdere strak in elkaar verweven Microsoft Projectplannen die aan elkaar gelinkt waren. Prachtig technisch kunststukje. Alles netjes uitgewerkt en de afhankelijkheden helder en strak gedefinieerd. Maar na één  dag was de realiteit alweer anders. Taken verschoven, prioriteiten veranderden en mensen waren niet beschikbaar. Het onderhouden van het plan werd een fulltime job op zichzelf. En waarvoor? Juist: om te rapporteren, verantwoording af te leggen en anderen het gevoel te geven dat we alles onder controle hadden.

 Maar echte controle hadden we niet. Wat we vooral deden? Het systeem in stand houden.

Agile kiest een andere weg. Het erkent dat projecten organisch en dynamisch zijn. En dat verandering niet de uitzondering is, maar de regel. In plaats van energie te steken in het beheersen van elke variabele, richten we ons op het aanpassingsvermogen en ritme. Agile laat ruimte voor het snel-veranderende karakter van werk en samenwerking.

Wat wel voorspelbaar is

Er is één cruciale factor die wel voorspelbaar is: de inzet van een team. Of beter gezegd: de inspanning die een stabiel team kan leveren.

Wanneer een team samenwerkt, elkaar kent, en tijd krijgt om in een goed ritme te komen, wordt iets heel waardevols zichtbaar: een vorm van betrouwbaarheid. Niet in de zin van “ze leveren altijd exact dit of dat”, maar in de zin van: het geeft inzicht in wat dit team gemiddeld  kan dragen. Velocity, capaciteit, burnrate – noem het zoals je wilt. Het zijn indicatoren van inzet en daar kun je op bouwen.
 
En dat is precies waar Agile op leunt. Niet op voorspelbaarheid van inhoud, maar op voorspelbaarheid van capaciteit. Niet op zekerheid over wat er straks precies uitkomt, maar op vertrouwen dat het team onderweg het juiste doet – en wendbaar genoeg is om bij te sturen als dat nodig is.

Wendbaarheid vraagt om vertrouwen

Agile zegt dus niet: “We weten precies wat we gaan maken.” Het zegt: “We hebben een manier om voortdurend te leren wat het beste is om te maken – en we hebben een team dat daartoe in staat is.” Dit is een wezenlijk andere houding.

Wendbaarheid is niet het loslaten van alle kaders. Het is kiezen voor andere kaders. Kaders die passen bij een wereld waarin verandering de regel is. In plaats van schijnzekerheid zoeken in de inhoud, zoeken we naar betrouwbaarheid in het proces, in het rimte, in mensen. Dat vraagt vertrouwen – in het team, in het leervermogen, en in het proces zelf.

Over Merijn Sluis

Deze blog is geschreven door Merlijn Sluis, Agilist bij Valid. Met meer dan 25 jaar ervaring in projecten, transformaties en organisatorische vraagstukken binnen uiteenlopende bedrijven en sectoren, begeleidt hij organisaties bij het realiseren van duurzame Agile transformaties.
Merlijn richt zich op het vergroten van wendbaarheid, het versterken van samenwerking en het stimuleren van continue verbetering binnen teams en organisaties. Zijn aanpak combineert diepgaande ervaring met oog voor organisatiecultuur en gedragsverandering. Daarbij ligt zijn focus altijd op het opbouwen van sterke en veerkrachtige teams die werken vanuit een gemeenschappelijk doel.