Steeds meer woningcorporaties zetten de stap naar datagedreven werken. Daarbij lopen ze vaak tegen vergelijkbare uitdagingen aan die de ontwikkeling vertragen. In deze blog bespreken we de drie grootste valkuilen van deze transitie en hoe je deze voorkomt.

De uitdagingen

De woningcorporatiesector staat voor grote uitdagingen. De vraag naar betaalbare, duurzame woningen neemt toe, terwijl middelen en capaciteit onder druk staan. Tegelijkertijd moeten corporaties verduurzamen om energiekosten voor huurders te verlagen en te voldoen aan een groeiende hoeveelheid regels en wetgeving.

Denk aan nieuwe wetten zoals de Wet Betaalbare Huur en de herziene Governancecode Woningcorporaties 2025. Daarbovenop komen algemene datastandaarden zoals de AVG, de Data Act en de AI Act. Dit vraagt om strikte compliance.

Ook groeit de standaardisering binnen de sector. Via Aedes worden initiatieven uitgerold zoals SBR, RGS, CORA, VERA en de Regiegroep Data Standaarden. Tegelijkertijd komt er steeds meer open data beschikbaar via overheidsbronnen, zoals het Kadaster en het Digitaal Stelsel Omgevingswet.

Een veelvoorkomende misvatting is dat datagedreven werken vooral iets technisch is en dat data van IT is. Er wordt toch snel gedacht aan dashboards, dataplatforms en BI-tools. Vaak wordt een datagedreven werken traject ook gestart vanuit de IT-afdeling, want “data is toch van IT?”. Maar dit is een denkfout die tot problemen leidt zoals:

1. Data-initiatieven sluiten niet aan op de praktijk.
2. Medewerkers voelen zich niet betrokken of weten niet wat er van hen wordt verwacht.
3. Er ontstaat een kloof tussen ‘de data-afdeling’ en de rest van de organisatie.

Maar data is net zo min van IT als dat het geld van Finance is. Data is van de hele organisatie en vooral van de afdelingen die ermee werken. IT is een belangrijke partner, maar de business bepaalt wat data betekent, waarom het belangrijk is en hoe het wordt ingezet. Dat vraagt om eigenaarschap vanuit de business.

Voor woningcorporaties is dit extra belangrijk. Zij moeten niet alleen voldoen aan allerlei datastandaarden, maar kunnen ook veel waarde halen uit externe bronnen zoals open data van de overheid. De regie over data moet daarom liggen bij de business – niet bij de IT-afdeling of de IT-leverancier.

Hoe neem je als organisatie eigenaarschap over data?

1. Begin met een datastrategie. Koppel data aan je organisatiedoelen, zoals klanttevredenheid of verduurzaming.
2. Los echte problemen op. Gebruik concrete businessvragen als startpunt. Beleid volgt daarna.
3. Werk samen met andere afdelingen. Betrek afdelingen als verhuur, onderhoud en klantcontact bij het gebruik van data.
4. Investeer in datavaardigheden. Niet iedereen hoeft een data-analist te zijn, maar basiskennis is essentieel.

Pas als deze basis staat, kun je gericht nadenken over tools en platforms. Zonder eigenaarschap en duidelijke wensen vanuit de business, blijft datagedreven werken een IT-project – en dat is precies wat je wilt voorkomen.

Valkuil 2: Bouwen zonder fundament = onbetrouwbare data 

Een veelgemaakte fout bij datagedreven werken is het overslaan van de basis: goede datakwaliteit en duidelijke afspraken over datagebruik. Zonder betrouwbare data zijn analyses niet alleen nutteloos, maar kunnen ze ook tot verkeerde beslissingen leiden. Toch werken veel woningcorporaties nog steeds met verouderde, incomplete of inconsistente data met alle gevolgen van dien:

1. Het vertrouwen in data daalt, waardoor medewerkers terugvallen op hun onderbuikgevoel.
2. Besluiten worden genomen op basis van verkeerde aannames.
3. Rapportages – zowel intern als extern – kosten onnodig veel tijd en zijn en foutgevoelig.

Hoe voorkom je dit?

1. Investeer in een stevig datafundament. Zorg dat je basis op orde is voordat je data gaat analyseren.
2. Begin klein. Start bijvoorbeeld met vastgoed- of klantdata. Maak dat schoon, gestandaardiseerd en goed gestructureerd.
3. Leg verantwoordelijkheden vast. Wijs datarollen toe: wie is eigenaar van welke data? Wie mag wijzigingen doorvoeren? En wie bewaakt de kwaliteit?
4. Implementeer data governance. Richt processen in voor databeheer en controle, inclusief beleid voor privacy, beveiliging en wetgeving zoals de AVG.

Zonder stevig fundament stort elk datagedreven initiatief vroeg of laat in. Wil je bouwen aan een toekomstbestendige organisatie? Begin dan bij de basis.

Valkuil 3: Zonder datacultuur blijft het bij mooie dashboards

Zelfs met de beste tools en betrouwbare data is succes niet vanzelfsprekend. De grootste uitdaging? Cultuur. Durven bestuurders en medewerkers hun intuïtie los te laten en écht op data te vertrouwen bij het nemen van beslissingen? Of blijft het bij een mooi dashboard dat nauwelijks gebruikt wordt?

Vooral in directies en raden van bestuur staat intuïtie datagedreven besluitvorming vaak in de weg – zoals mijn collega Jeroen Kuijlen al schreef in de blog ‘Uw intuïtie staat datagedreven besluitvorming in de weg’. Maar ook op de werkvloer leven vergelijkbare overtuigingen:

1. “We vertrouwen op ervaring, niet op cijfers.”
2. “Deze analyse klopt vast niet – het past niet bij wat we altijd doen.”
3. “De data is toch niet compleet of betrouwbaar.”
4. “Zo doen we het hier al jaren.”
5. “Niet alles hoeft meetbaar te zijn.”

Hoe doorbreek je dit?

1. Maak datagedreven leiderschap zichtbaar. Gebruik data actief in overleggen en besluitvorming. Managers zijn rolmodellen, laat ze het goede voorbeeld geven.
2. Creëer een ‘data-challenge-cultuur’. Zorg dat dashboards aansluiten op de praktijk en stimuleer medewerkers om beslissingen kritisch te bevragen – op basis van data.
3. Meet en beloon datagedreven gedrag. Maak zichtbaar waar data het verschil maakt en waardeer teams die data effectief inzetten.
4. Neem de menselijke kant mee. Cultuurverandering vraagt aandacht. Ondersteun de transitie naar datagedreven werken met goede begeleiding.

Van data naar daadkracht

Datagedreven werken is geen doel op zich, maar een middel om als coöperatie slimmer, sneller en effectiever te opereren. Door te investeren in een stevig fundament, eigenaarschap vanuit de business en een cultuur waarin data écht wordt gebruikt, leg je de basis voor duurzame impact. Juist voor woningcorporaties is dit noodzakelijk binnen het complexe speelveld. Valid ondersteunt al meerdere woningcorporaties en andere organisaties bij de transitie naar datagedreven werken.